ભારતના ગરમ પ્રદેશોમાં તે મોટે ભાગે ચોમાસામાં ઉગે છે. તે જુદા જુદા પ્રદેશોમાં જુદા જુદા નામથી ઓળખાય છે. જેમાં તેને અંગ્રેજીમાં વાઇલ્ડ આર્મી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેનું હિન્દી નામ ચકવડ, પાવડ છે.
ખરજવું એ સૌથી સામાન્ય પ્રકાર છે અને બાળકોમાં વધુ સામાન્ય છે. આનુવંશિક વારસો આ ખરજવુંના મુખ્ય કારણોમાંનું એક છે. તે ત્વચાના અવરોધ કાર્યને નુકસાન પહોંચાડે છે, જેના કારણે ત્વચા શુષ્ક અને ભીંગડાંવાળું કે જેવું બની જાય છે, જેના કારણે ત્વચામાં તીવ્ર ખંજવાળ અને લાલાશ થાય છે.
આ એલર્જી ઠંડા હવામાનમાં વધુ હોય છે. આવા દર્દીઓને શરદી, વધુ પડતી છીંક કે અસ્થમા પણ હોય છે. આ પ્રકારની એલર્જી ત્વચાના સતત સંપર્કમાં આવતા એલર્જનના કારણે થતો રોગ છે. મુખ્યત્વે ધાતુની એલર્જી નિકલ અથવા ઘણી સમાન ધાતુઓ (એલોય)ને કારણે થાય છે, જેનો ઉપયોગ ઘરેણાં, ઘડિયાળો બનાવવામાં થાય છે.
ડિટર્જન્ટ સાબુ, મેક-અપ, ઝાડના અર્ક, છોડના પાંદડા, એક્રેલિક અને કૃત્રિમ કાપડ, વાળના રંગો, અમુક પ્રકારની મેંદીથી એલર્જી સામાન્ય છે. આ એલર્જી થવાના લગભગ 24 થી 48 કલાકની અંદર, દર્દીની ત્વચા લાલ થઈ જાય છે અને ખૂબ જ ખંજવાળ આવે છે. તે ક્યારેક ખરજવું સાથે હોય છે.
ખાસ કરીને હ્રદયરોગ, કિડનીની બિમારી કે વેરિસોઝ વેઈન્સના કારણે પગમાં ક્રોનિક સોજો હોય તેવા દર્દીઓમાં આવા અવયવોમાં લોહીનું પરિભ્રમણ ઓછું થઈ જાય છે. રક્ત વાહિનીમાંથી પ્રવાહીનું લિકેજ ત્વચા પર ફોલ્લીઓ અને ખરજવું તરફ દોરી જાય છે.
ઘણા લોકોને અમુક દવાઓથી એલર્જી હોય છે જે વિવિધ પ્રકારની ત્વચાની એલર્જીનું કારણ બને છે. જેમાં દર્દ નિવારક દવાઓ, સલ્ફા દવાઓ, એન્ટી-કન્વલ્સન્ટ દવાઓ મુખ્ય છે.
ત્વચાની એલર્જીના કિસ્સામાં, તે સ્થાનને ઠંડા પાણીથી તરત જ સાફ કરી શકાય છે અને સામાન્ય દવાઓ જેવી કે ક્લેમાઇન લોશન, કોપરેલ લાગુ કરી શકાય છે. વારંવાર થતી એલર્જી માટે ત્વચારોગ વિજ્ઞાની અથવા એલર્જીસ્ટની સલાહ લો અને એલર્જનથી બચવાનો પ્રયાસ કરો.
ત્વચાના પ્રકાર મુજબ હંમેશા અને વારંવાર મોઇશ્ચરાઇઝર લગાવવાનો આગ્રહ રાખો. ત્વચાને તેલયુક્ત રાખવાનો પ્રયાસ કરો. સ્નાનમાં ખૂબ ગરમ પાણીનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો.
આજકાલ દરેક યુવક-યુવતી સુંદર દેખાવાનું સપનું જુએ છે. પરંતુ આજની ખંડિત જીવનશૈલી અને ખાનપાનની આદતો આપણા શરીર પર વિપરીત અસર કરી રહી છે. તેથી આપણને અનેક પ્રકારની બીમારીઓ થાય છે, આ સિવાય વાળ, આંખ અને ત્વચા સંબંધિત બીમારીઓ પણ વધી રહી છે.
જાડા છાલવાળા ઓલિવ ઓઈલમાં મીઠું અને મકાઈનો લોટ મિક્સ કરીને હાથ પર મલમની જેમ લગાવો. સુકાઈ ગયા પછી ગુલાબજળમાં પાણી ભેળવી હાથ ધોવાથી તમારા હાથની ખરબચડી ત્વચા નરમ થઈ જશે. એક ચમચી ઘઉંના લોટમાં એક ચપટી હળદર અને થોડો લીંબુનો રસ ભેળવીને પગના નખ પર ઘસવાથી ત્વચા કોમળ બને છે.
જ્યાં ત્વચા ખરાબ દેખાતી હોય તે જગ્યાએ દિવસમાં ત્રણ વખત થોડું ઘસો. સામાન્ય ખંજવાળ, દાદ અને સોરાયસીસ અથવા ખરજવું જેવા રોગો પણ દિવેલના નિયમિત સેવનથી નિયંત્રણમાં રહે છે.
ચામડીના રોગો માટે ગાજરનો રસ દૂધમાં ભેળવીને તેનું સેવન કરો. ગાજરના રસ અને દૂધની માત્રા સમસ્યાની સ્થિતિ અને પ્રકાર પર આધારિત છે. ખંજવાળ, ખંજવાળ, ખરજવું, એલર્જી, સોરાયસીસ જેવા હઠીલા રોગોમાં પણ કોબીના પાનને અસરગ્રસ્ત ત્વચા પર લપેટી અથવા બાંધવાથી તે મટે છે.
કાચા પપૈયાનું દૂધ પીવાથી ત્વચાના રોગો નાશ પામે છે. દરરોજ સવારે ઠંડા પાણીમાં 20-20 ગ્રામ મધ ભેળવીને 4-5 મહિના સુધી પીવાથી ત્વચાના રોગો જેવા કે બળતરા, ખંજવાળ અને ફોલ્લા મટે છે. તાંદલજાનું શાક ખાવાથી ચામડીના રોગો મટે છે.
નારંગી ખાવાથી ત્વચાના રોગો મટે છે. એલચીના પાનને પીસીને તેની માલિશ કરવાથી ત્વચાના જૂના રોગોમાં ફાયદો થાય છે. દરેક પ્રકારના ચામડીના રોગોમાં બે ગ્લાસ પાણીમાં બે ચમચી પીસી ખાંડ નાખીને એક ગ્લાસ પાણી બાકી રહે ત્યાં સુધી ઉકાળો, ઠંડુ કરીને પીવો. ખાડીની વસ્તુઓ (લીંબુ, આમલી, ટામેટા વગેરે) બંધ કરો.
આખા અથવા પીસેલા લાલ મરચાને તેલમાં તળી લો. તે તેલને એક બોટલમાં રાખો. ચામડીના રોગોમાં તેને દરરોજ ચાર કલાકના અંતરે લગાવો અને હળવા હાથે ઘસો. આ પ્રયોગ લગભગ એક મહિના સુધી નિયમિત રીતે કરવો જોઈએ. તેની બિલકુલ આડઅસર થતી નથી.
ફૂલકોબીમાં સલ્ફર સારી માત્રામાં હોવાથી આ શાક રોજ ખાવાથી કોઈપણ પ્રકારના ચામડીના રોગ મટે છે. તલના તેલમાં હળદરની માલિશ કરી થોડી ચોપડી રાખવાથી ખરજવું, ખંજવાળ, સોરાયસીસ, ખરજવું જેવા નાના ચામડીના રોગોમાં ઘણી રાહત મળે છે.
ત્વચારોગમાં ખાંડ-ગોળ, ફળો, ઠંડા પીણા, ઠંડા વાનગીઓ, સાબુ અને કૃત્રિમ કપડાં, તલ, સીંગદાણા, દહીં, ભીંડા, શેરડી વગેરે બંધ કરો, મીઠું ઓછું કરો. મેથી, પાલક, તુવેર દાળ, હળદર ખૂબ જ સારી છે જે દરરોજ લઈ શકાય છે.
સૂકી ચામડી
લીંબુનો રસ અને કોપરેલ શરીર પર લગાવવાથી શુષ્ક ત્વચા મટે છે. પાકેલા ટામેટાંનો રસ દિવસમાં બે વાર પીવાથી અને ભોજનમાં મીઠાનું પ્રમાણ ઓછું કરવાથી ત્વચા પરના લાલ ચકામા, ત્વચાની શુષ્કતા વગેરે મટે છે. ચણાના લોટ સાથે દહીં ઘસવાથી શુષ્ક ત્વચા મુલાયમ બને છે. ગરમ અથવા ઠંડા પાણીની ડોલમાં 1 લીંબુ નાખીને નહાવાથી ત્વચા મુલાયમ બને છે.
ચામડી પરના ડાઘા
લીંબુની છાલને લીંબુના રસમાં પીસીને પોટીસ બનાવો અને તેને ગરમ કર્યા પછી અથવા લીંબુના રસથી માલિશ કરવાથી ત્વચા પરના ફોલ્લીઓ ચારેબાજુ ફેલાય છે અને પરુ, જંતુઓ વગેરેના સ્પર્શથી થોડા દિવસ ખંજવાળ આવે છે.